Tai Chi

Artykuł ten to fragment e-booka “Zhan Zhuang Qigong. Poczuj to sam!” z roku 2005. Powstał on jako wprowadzenie dla osób zupełnie początkujących, z czym związane jest pewne uproszczenie zagadnienia.

Taijiquan (t’ai chi ch’uan lub w skrócie tai chi) jest najpopularniejszym z tak zwanych systemów wewnętrznych. Chociaż legendy umieszczają jego początki w zamierzchłych czasach, system ten (grupa spokrewnionych szkół) pod taką nazwą wykształcił się najprawdopodobniej dopiero w XIX wieku (chociaż zapewne istniały wcześniej systemy podobne).

Taijiquan to „pięść najwyższego krańca”. „Najwyższy kraniec” (czyli taiji), to zaś pojęcie pierwotnej jedności, która rodzi się z nieokreślonego – „bez krańca” (wuji), sama natomiast daje początek komplementarnym siłom natury yin i yang. Ciekawostką jest, że pierwotnie taiji – najwyższy kraniec, oznaczało po prostu szczyt dachu, czyli miejsce gdzie następował podział na część nasłonecznioną (yang) i zacienioną (yin). Nazwa taijiquan wskazuje na wykorzystanie w treningu koncepcji jedności przeciwieństw.

Formy tej sztuki, których praktyka służyć ma pomocą w rozwoju umiejętności walki, stanowią jednocześnie ćwiczenia, które niewątpliwie zaliczyć można do qigong. Dzięki zasadzie „kierowania qi przy pomocy umysłu i prowadzenia ciała przy pomocy qi”, co z praktycznego punktu widzenia polega na tym, że podczas ćwiczenia każdy, nawet najbardziej subtelny ruch podąża za jego mentalnym wyobrażeniem, a nie odbywa się automatycznie czy mechanicznie, mistrz taijiquan potrafi bardzo precyzyjnie posługiwać się swoim ciałem.

Dziś taijiquan (tai chi) większości osób kojarzy się przede wszystkim z gimnastyką zdrowotną. Jest jednak wciąż uprawiany również jako sztuka walki. Iajbardziej popularne style taijiquan to Yang, Chen, Wu, Wu (Hao) i Sun. Obecnie coraz bardziej znane stają się także inne podobne systemy, dawniej nazywane inaczej, lecz dziś nazywane taijiquan (tai chi), by wykorzystać popularność tej nazwy w celach marketingowych.

Styl Chen, w którego formach ruchy powolne łączą się harmonijnie z dynamicznymi, bardziej niż inne odmiany kojarzy się laikowi ze sztuką walki. Najpopularniejszy styl Yang, gdzie formę w większości przypadków ćwiczy się płynnie i powoli, chociaż uprawiany jest także jako sztuka walki, dał początek wielu formom uprawianym niemal wyłącznie lub wyłącznie dla zdrowia, jak jianhua taijiquan opracowane w ChRL w latach 50., forma tak zwanego taoistycznego tai chi opracowana przez mieszkańca Hongkongu, który wyemigrował do Kanady, czy różne wersje taiji qigong lub taiji gong. Istnieją też inne odmiany taiji qigong i taiji gong, niekiedy o starszych korzeniach, np. San Feng taiki kung.

Ciekawe jest, iż wiele osób ćwiczących tai chi stwierdza, że większe korzyści zdrowotne odniosło ćwicząc u instruktorów, którzy nauczają pełnego systemu taijiquan (tai chi chuan), jako sztuki walki, niż u tych, którzy zajmują się tylko tai chi zdrowotnym. Prawdopodobnie wynika to stąd, że by móc kompetentnie nauczać taijiquan jako sztukę walki, trzeba dobrze poznać wszelkie jego aspekty. Jakość nauczania jest więc większa, nawet gdy dany uczeń chce ćwiczyć tylko dla zdrowia, a nie dla samoobrony. Natomiast w przypadku wielu instruktorów nauczających tai chi wyłącznie dla zdrowia, ich poziom znajomości tego systemu jest w gruncie rzeczy bardzo ograniczony, co wiązać się będzie z niższą jakością nauczania.

Andrzej Kalisz