Atak i obrona

Od tłumacza: Zhao Daoxin był jednym z najwybitniejszych uczniów twórcy yiquan Wang Xiangzhai’a. Poniższe fragmenty pochodzą z jego pracy „Teoria sztuki pięści”

ATAK

W historii sztuk walki odniesienie zwycięstwa w wyniku samej tylko obrony jest czymś rzadkim i wyjątkowym. Nie można liczyć tylko na błędy przeciwnika. Nie możesz spodziewać się, że twoja obrona będzie szczelna jak ściana chroniąca przed wiatrem i deszczem. Jeśli chcesz odnieść zwycięstwo musisz być aktywny – atakować.

Atakowanie, to aktywne wykorzystanie stosunkowo twardych części własnego ciała w kontakcie ze stosunkowo delikatnymi częściami ciała przeciwnika. Pewna energia zostaje przekazana poprzez pewną „formę” siły, by spowodować zagrożenie psychiki przeciwnika i uszkodzenie jego ciała. Trening ataku i studia nad atakiem dążą do zwiększenia liczby skutecznych akcji ataku podczas realnej walki.

Liczba skutecznych ataków = liczba ataków x współczynnik skuteczności ataku

Żeby zwiększyć liczbę skutecznych ataków w walce, trzeba wykonywać jak najwięcej ataków, ale jeszcze ważniejsze jest podniesienie współczynnika skuteczności ataku. To jest główny przedmiot studiów nad atakiem.

Współczynnik skuteczności ataku zależy od współczynnika trafień i współczynnika efektywności.

Współczynnik trafień = liczba trafień/liczba ataków

Współczynnik efektywności = liczba skutecznych trafień/liczba trafień

Jeśli atak zostanie wykonany, ale cel nie zostanie trafiony, nie można mówić o efektywności ani o skuteczności. Dlatego zasada „gdy atakujesz, to tak by trafić” jest podstawowym wymogiem dotyczącym ataku. Ale samo trafienie jest jeszcze niewystarczające. Jeśli atak trafi, ale nie wywoła nawet większego bólu, nie można mówić o skutecznym trafieniu. Dlatego nie można też lekceważyć zasady „trafienie musi przynieść efekt”.

Współczynnik skutecznego ataku = współczynnik trafień x współczynnik efektywności

Jak podnieść współczynnik trafień i współczynnik efektywności? Dwie drogi podniesienia współczynnika trafień to:

a. atakowanie zaskakujące przeciwnika, tak by nie mógł przewidzieć ataku i nie zdążył
zareagować
b. Podniesienie precyzji ataków w szybkim ruchu.

Zatem metoda podniesienia współczynnika efektywności polega na tym, by użyć stosunkowo dużej energii w stosunkowo delikatnym miejscu ciała przeciwnika. Znając wrażliwe miejsca ciała, podczas walki należy dążyć do zastosowania w momencie kontaktu dużej siły uderzenia.

Jak sprawić, żeby atak był niespodziewany? Po pierwsze trzeba zmniejszyć czas trwania ataku. Po drugie należy dążyć do nagłej zmienności ataków. Czas trwania ataku, to czas od zauważenia okazji do ataku do zakończenia ataku. Żeby zmniejszyć ten czas, ataki muszą być szybkie i proste. Szybkość oznacza wykonanie stosunkowo długiego ruchu w stosunkowo krótkim czasie. Prostota oznacza zmniejszenie złożoności ruchu, wyeliminowanie ruchów zbędnych, skrócenie toru ataku. Nagła zmienność ataków wyraża się tym, że rozpoczęcie ruchu, zatrzymanie, zmiany kierunku i przejścia do innych ruchów następują nagle, gwałtownie. Czyli równocześnie z zwiększaniem szybkości trzeba zwrócić uwagę na to, by w ruchu nie było uchwytnego rytmu i wzorca.

By łatwiej było zrozumieć to o czym mówiliśmy wyżej, podsumujemy to tak:

Podsumowując, żeby zwiększyć jakość ataku, trzeba podczas treningu i w walce starać się atakować szybko, zmiennie, prosto, precyzyjnie. Trzeba zwiększyć penetrację i siłę uderzenia, twardość, zmniejszyć powierzchnię na jaką działa siła, jasno określić uderzaną część. Mając jako bazę gwarancję pewnej skuteczności ataku, trzeba dużo atakować. Natomiast dążenie do zwiększenia liczby ataków nie powinno prowadzić do spadku współczynnika efektywności. Wszystkie stosunkowo twarde części ciała, które mogą rozwinąć stosunkowo dużą szybkość mogą stać się bronią używaną w ataku. Im więcej podstawowych metod uderzeń opanujesz, tym lepsza będzie twoja technika walki. Chociaż niektórzy mistrzowie z jednej, dwóch metod uczynili swoją główną broń, wybitny mistrz powinien pełniej opanować technikę. W wolnej walce pełno kontaktowej główne formy ataku obejmują uderzenia, rzuty, przechwycenia i odrzucenia. Najważniejsze są uderzenia. Najczęściej spotyka się zwinne, różnorodne uderzenia ręką, są też kopnięcia, charakteryzujące się dużą siłą, a także uderzenia kolanami i łokciami, stosowane w bliższym dystansie.

Ataki mogą być różnorodne. Ogólnie można je podzielić na pozorowane, szybkie, silne, i kontry. Wszystkie mają swój charakter i zalety. W walce wzajemnie się one przeplatają, łączą i uzupełniają, ale nie mogą się wzajemnie zastępować.

Atak pozorowany zwykle poprzedza atak właściwy, służy „rozpoznaniu ogniem”, pozwala poznać przeciwnika, może też służyć zmyleniu przeciwnika. Ataki pozorowane stosuje się przy zachowaniu ścisłej własnej obrony. Za atakiem pozorowanym oczekuje już na swoją kolej atak szybki lub silny. Zaletą ataku pozorowanego jest to, że przeciwnik nie wie, czy jest on pozorowany, czy prawdziwy. Wykorzystując udawany atak i udawaną intencję tworzy się obraz prawdziwego ataku. Ale ogromnym błędem jest wielokrotne powtarzanie ataku pozorowanego, po którym nie następuje atak właściwy.

Żeby wykonać atak szybki, trzeba uchwycić właściwą okazję. Niespodziewany atak sprawia, że przeciwnik nie zdąży wykonać obrony. To jest „kontrolować duże przy pomocy małego”, pokonać siłę przy pomocy umiejętności. Zagadnienie to jest bardzo obszerne i wymaga bardziej konkretnego rozpatrzenia.

Stojąc przed przygotowanym do walki przeciwnikiem, trzeba przełamać jego obronę przy pomocy silnego ataku. Silny atak to starcie siły, porównanie atrybutów fizycznych. Do tego niezbędna jest wola walki, zdecydowany osąd i groźne techniki. Jednak gdy wykonujesz silny atak, twoja obrona jest najbardziej osłabiona, i przeciwnik może to wykorzystać. Dlatego nie można lekkomyślne korzystać z silnych ataków. Silny atak zwykle stosuje się w sytuacji, gdy przeciwnik jest w niekorzystnej sytuacji i nie jest w stanie kontrować.

W obronie niezbędne jest stałe zachowanie gotowości do kontrataku. Tak jak to zostało opisane powyżej, im mocniejszy atak przeciwnika, tym słabsza jego obrona. Jeśli tylko obronisz się przed jego atakiem, bardzo łatwo wykonasz skuteczną kontrę. Kontratak i szybki atak mają wiele podobieństw, kontratak to inaczej obrona plus szybki atak. Walczących można podzielić na atakujących aktywnie i powściągliwie. Atakujący aktywnie dążą do dużej liczby ataków. Atakujący powściągliwie nie lekceważą ataku, ale zwracają większą uwagę na skuteczność atakowania. Ktoś niski powinien stosować skróconą pozycję ciała, starać się skrócić dystans. Osoba wysoka powinna atakować z dystansu. Generalnie, użycie ataku i strategii ataku zależy od konkretnej osoby, miejsca i sytuacji.

OBRONA

Zwykły człowiek, gdy zostanie zaatakowany, spontanicznie zasłania się, wykonuje jakąś akcję obronną. Obrona w sztuce walki to rozwinięcie tej naturalnej zdolności obrony. By móc w obliczu ataku wykonać odpowiednią akcję obronną, trzeba w walce wykorzystywać racjonalną technikę obrony.

W tradycyjnej sztuce walki, z powodu pokrętnego rozumienia zasady „traktowanie ruchu przy pomocy spokoju, kontrolowanie przeciwnika przy pomocy później rozpoczętego ataku”, wielu unika aktywnego atakowania, nacisk kładą na to, żeby najpierw jasno rozpoznać drogę siły przeciwnika i dopiero wtedy zareagować odpowiednio do tego. A nawet szukają ideału obrony: „nie chcę zranić przeciwnika, tylko nie pozwalam, żeby on zranił mnie”. Jednak ci, którzy mają doświadczenie realnej walki wiedzą: jeśli się nie atakuje i nie kontratakuje, niezależnie jak się bronić, faktycznie jest się w pozycji biernej i obrywa się. Dlatego najgroźniejszym błędem w obronie jest myśl o tym, że pokona się przeciwnika ograniczając się do samej obrony. Kluczem do skutecznej obrony jest, by przeciwnik w każdym momencie musiał się obawiać twoich ataków.

Obrona jest znacznie trudniejsza od ataku, ponieważ atak, to działanie które ty sam chcesz wykonać, natomiast obrona musi być dostosowana do tego co chce zrobić przeciwnik. Dlatego radzimy główny nacisk kłaść na atak. Ale to nie znaczy, że atak jest lepszy od obrony, czy że atak może zastąpić obronę. Czasem ktoś biegły w ataku może odnieść porażkę z ręki kogoś biegłego w obronie.

Kiedyś wśród naszej grupy ćwiczących była taka sytuacja. Umiejętności atakującego były bardzo dojrzałe, ataki groźne. Broniący się wykonywał zasłony i uniki, wyczekiwał na okazję i uderzał. Atakujący chciał odnieść szybkie zwycięstwo, gwałtownie atakując, ale broniący sprowokował go do wydłużenia ataku, tak że znalazł się on w sytuacji niekorzystnej i broniący się to wykorzystał.

Dzięki analizie tamtej sytuacji, możemy uogólnić kilka funkcji prawidłowej obrony w walce:

• Można lepiej wyczuć rytm, wzorzec w atakach przeciwnika
• Spowodować, że własne metody ataku „nie ujawniają się”, są trudne do wyczucia przez przeciwnika
• Spowodować, że przeciwnik stanie się nieostrożny
• Spowodować, że obrona przeciwnika stanie się pusta
• Spowodować, że przeciwnik poczuje zmęczenie lub presję psychiczną

Ruchy obronne powinny być naturalnymi, spontanicznymi ruchami opartymi na szybkości, wrażliwości odczucia (przewidywania) i świadomości chwili. Nie ma czasu, żeby „sprawdzić numery siedzeń, i dopiero usiąść”. Jeśli dana metoda obrony nie jest odpowiednia w wielu sytuacjach, możesz ją sprawnie wykorzystać w określonej sytuacji, ale w wielu innych sytuacjach będziesz bezradny.

Jest wiele metod obrony. Jest zbijanie, które odprowadza atak przeciwnika od celu. Są uniki przed atakami przeciwnika. Jest metoda zablokowania możliwości ruchu przeciwnika zanim ten zostanie wykonany. Jest metoda pracy dystansem, np. przez „przyklejenie się” do przeciwnika. Ponadto, w stosunkowo trudnej sytuacji, można przyjmować uderzenia na stosunkowo silne części ciała, wykorzystując ugięcia, skośne ustawienie, kurczenie, żeby ograniczyć i wyeliminować uszkodzenia własnego ciała. Niezależnie jaka metoda obrony, ważne zasady to: szybkość, mały ruch, łączenie z kontratakiem i atakiem. W obronie nie można tylko się cofać i uciekać.

Gdy atakujesz, możliwość obrony jest najbardziej ograniczona, dlatego ważne jest wzmocnienie umiejętności obrony podczas ataku. Jeśli wykonujesz atak, to tak, żeby był skuteczny, nie można dziko, bezładnie atakować, ani ograniczać się tylko do muśnięcia przeciwnika jak ważka muska wodę.

Nauka obrony wymaga specjalnego treningu. Trzeba włożyć wysiłek w doskonalenie przemieszczania się, pracy ciała, pracy rąk – przechwyceń, wciągania w pustkę, neutralizowania siły przeciwnika itd. Trzeba rozwinąć wyczucie dystansu, kierunku, czasu, siły. Koniecznie trzeba pamiętać, że porażki nie powinny zniechęcać, ale być okazją do zebrania i podsumowania doświadczeń, żeby w przyszłości odnieść zwycięstwo.

STRATEGIA SZYBKIEGO ATAKU

Walka na wysokim poziomie to porównanie siły, ale jeszcze bardziej porównanie inteligencji. W rzeczywistości każdy człowiek posiada pewne naturalne umiejętności ataku i obrony. Ludzie chcą się uczyć sztuki walki, by być w stanie pokonać przeciwnika o wyższym poziomie umiejętności niż ich aktualny. Człowiek nie jest doskonały, wyższe umiejętności też jeszcze nie oznaczają bycia niepokonanym. Trzeba starać się zrozumieć, ze względu na co przeciwnik jest lepszy, a równocześnie aktywnie szukać tych aspektów, w których ty jesteś od niego lepszy. W ten sposób należy tworzyć system metod pozwalających rozwinąć swoje atuty i wyeliminować braki. Walczyć inteligentnie, to znaczy walczyć tak, by swoje atuty wykorzystać przeciwko niedostatkom przeciwnika, a równocześnie uniemożliwić mu wykorzystanie jego atutów.

Ktoś mocno zbudowany, silny prawdopodobnie będzie miał niedostatki w zakresie szybkości i zwinności. To jest miejsce dla zastosowania strategii szybkiego ataku. Jest to najbardziej aktywna strategia walki.

Podczas gdy silny atak sprawia, że przeciwnik nie jest w stanie się obronić, szybki atak sprawia, że nie jest w stanie w ogóle zareagować. Jest to niespodziewany atak, stosowany w sytuacji, gdy obrona przeciwnika nie jest silna, gdy jego atak nie odniósł skutku, lub gdy nie zdąży się wycofać. Wyraża się gwałtowną zmianą lub gwałtownym atakiem, prowadzącym do zaskakującego zwycięstwa. Akcje są szybkie, proste, zwinne i zaskakujące, nagłe.

Chociaż szybki atak to jedna całość, jeśli dokładniej analizować, można go podzielić na trzy etapy: intencja, działanie, zakończenie.

Etap intencji to etap kształtowania się szybkiego ataku, najważniejsze jest uchwycenie okazji. Okazja oznacza sytuację, gdy przeciwnik nie jest w stanie bronić jakiejś części ciała. Uchwycenie tej okazji to warunek szybkiego ataku. Jeśli zostanie ona uchwycona, można wykonać szybki atak. Jeśli zostanie utracona, pozostaje silny atak. By wykorzystać okazję, trzeba ją odkryć. To wymaga pewnej kontroli nad stanem psychicznym, by zachować silną intencję ataku, chłodny umysł i poczucie wygody. Tylko wtedy możliwe jest skupienie, tylko wtedy możliwa jest wrażliwość odczucia, i możliwe się staje wyczucie słabych stron przeciwnika w nieustannie zmieniającej się sytuacji walki. Na okazję nie można tylko oczekiwać, licząc, że szczęśliwy los ją przyniesie. Okazje trzeba tworzyć i walczyć o nie. Tworzenie okazji wymaga utrzymywania silnej intencji kontrataku podczas ataku-obrony i szczególnie podczas obrony. Zależne jest to od rozwinięcia i zachowania pewnego poczucia możliwości i gotowości do działania.

Etap działania, to etap przyspieszenia akcji szybkiego ataku. Zauważenie okazji nie jest tym samym co jej wykorzystanie. Żeby wykorzystać okazję, trzeba wykonać działanie, i zakończyć je zanim przeciwnik powróci do obrony, wykona unik lub kontratak. Dlatego szybkość jest podstawą. To wyrażone jest w nazwie szybki atak. Szybki atak wymaga najwyższego poziomu szybkości i zmian szybkości. Pojawienie się okazji, to niemal to samo co wykonanie działania. Dlatego szybki atak opiera się na najprostszych, najwygodniejszych, najbardziej naturalnych ruchach, w których można osiągnąć największą szybkość. Niezbędne jest osiągnięcie poziomu pełnej biegłości i automatyzacji tych ruchów, bez konieczności myślenia o nich.

Zakończenie, to etap uderzenia przeciwnika. Etap okazji oznacza uchwycenie właściwego momentu. Etap działania oznacza wykorzystanie sprzyjającej sytuacji. Po opanowaniu wyczucia czasu i przestrzeni, należy skupić się na odpowiednim użyciu siły, energii. Sprzyjająca sytuacja trwa tylko moment, a po niej może przyjść ogromne zagrożenie. Zastosowanie groźnej akcji w sprzyjającej sytuacji, to zamiana chwilowej okazji w trwałe zwycięstwo. To wymaga by na etapie zakończenia mocno uderzyć przeciwnika. Współczucie lub wahanie spowoduje, że to co wcześniej zostało osiągnięte, na tym etapie zostanie utracone.

Trzeba przyznać, że szybki atak nie gwarantuje zwycięstwa. Dlatego trafienia przeciwnika nie można traktować jako zakończenia, ale natychmiast należy powrócić do pozycji gotowości do walki, zadbać o obronę i być przygotowanym do kolejnego ataku.

Autor: Zhao Daoxin

Przekład z chińskiego: Andrzej Kalisz