Baduanjin – funkcje ćwiczeń

W tym krótkim tekście omówię główne funkcje poszczególnych ćwiczeń układu Baduanjin – Osiem Kawałków Brokatu oraz korzyści z ich wykonywania. Chciałbym przy tym zwrócić uwagę, że przede wszystkim należy traktować tę formę ćwiczeń całościowo, jako pewien układ harmonijny, którego ćwiczenie ogólnie wpływa pozytywnie na stan zdrowia, w sposób zrównoważony.

Oczywiście możliwe jest dobieranie ćwiczeń w zależności od potrzeb danej osoby. Szczególnie w przypadkach problemów wyraźnie związanych z napięciami w określonych częściach ciała, stosunkowo łatwo jest samemu „odkryć” które z ćwiczeń pomagają, „odblokowują” i skupić się na wykonaniu tych ćwiczeń – tym ćwiczeniom poświęcając więcej uwagi. W bardziej złożonych przypadkach, gdzie zastosowanie ma zaawansowana teoria chińskiej medycyny, właściwą osobą do dobierania konkretnych ćwiczeń będzie dyplomowany lekarz tejże.

Zwrócę tutaj jeszcze raz uwagę na różnicę pomiędzy Qigongiem Medycznym, a Qigongiem Prozdrowotnym. Qigong Medyczny, w języku chińskim określany jest jako Yixue Qigong – Qigong Nauki Medycznej bądź Yiliao Qigong – Qigong Leczniczy, Terapeutyczny. Opiera się on w głównej mierze na doborze pewnych ćwiczeń odpowiednio do stanu zdrowia pacjenta, w połączeniu z wykorzystaniem innych środków medycyny chińskiej – akupunktury i moksybucji, ziołolecznictwa itp. Qigong medyczny jest zatem domeną głównie ekspertów chińskiej medycyny.

Qigong Prozdrowotny – Jianshen Qigong (Qigong Zdrowego Ciała), szczególnie gdy mówimy o tym propagowanym w ramach Chińskiego Stowarzyszenia Qigongu Prozdrowotnego, to natomiast forma popularna, dla przeciętnego człowieka, gdzie głównym celem jest po prostu ogólne dbanie o zdrowie, ćwicząc całe układy – formy takie jak Baduanjin, Yijinjing, Wuqinxi, Liuzijue, Mawangdui Daoyinshu, Dawu itp. Dzięki temu bardzo wiele osób może do późnego wieku utrzymać dobry stan zdrowia i sprawność, korzystając z atrakcyjnej formy aktywności. Oczywiście poszczególne wybrane ćwiczenia z różnych form Qigongu prozdrowotnego mogą być dobierane w sytuacji różnych schorzeń, ale tym powinien zająć się raczej ekspert medycyny chińskiej – tutaj już wchodzimy w obszar Qigongu Medycznego.

Pozycja przygotowawcza – sekwencja rozpoczynająca

Głównym zadaniem jest tutaj wstępne przygotowanie do wykonania ćwiczeń, pewne wyciszenie umysłu, zrelaksowanie ciała, uspokojenie oddechu.

Podpieranie nieba, by dostroić potrójny ogrzewacz

Zgodnie z teorią chińskiej medycyny ćwiczenie to pozwala „odblokować”, „udrożnić” tak zwany potrójny ogrzewacz, zaliczany do organów ciała, który jednak nie daje się wyodrębnić anatomicznie, tak jak inne organy. Pojęcie to odnosi się do całego obszaru od ust, aż do dna miednicy, podzielonego na trzy strefy. Zawarte są tutaj m.in. funkcje oddechowe, trawienne, wydalnicze.

W ćwiczeniu następuje całościowe rozciąganie ciała, pracujemy z całym układem powięzi od stóp do czubka głowy i dłoni. Zapobiegamy usztywnieniom, blokadom. Ćwiczenie pozytywnie wpływa na kręgosłup, w tym odcinek szyjny, na staw barkowy, zapobiegając problemom, które mogą pojawiać się w tych obszarach.

Może wywrzeć pozytywne działanie m.in. w przypadku następujących symptomów: bóle pleców i talii, bóle głowy, nadmierne pocenie się w nocy, przeziębienie.

Napinanie łuku w lewo i prawo, jakby strzelając do orła

Zgodnie z teorią chińskiej medycyny stymulowany jest tutaj kanał Dumai – tzw. główny regulator tylny oraz punkty Yuxue po bokach kręgosłupa. Stymulowane są także tzw. trzy kanały Yin oraz trzy kanały Yang w ramionach. Szczególnie podkreśla się stymulację kanału płuc. Podobnie mówi się o stymulowaniu kanałów Yin i Yang w nogach.

Wzmacniane są mięśnie nóg, poprawia się zdolność utrzymywania równowagi, koordynacja. Równocześnie wzmacniane są ramiona, zwiększa się elastyczność nadgarstków. Ćwiczenie pozytywnie wpływa na korektę postawy.

Może wywrzeć pozytywne działanie m.in. w przypadku następujących symptomów: duszności, problemy dotyczące układu wydalniczego.

Dostrajanie śledziony i żołądka, podnosząc jedną rękę

Wskazuje się, że ruch ten powoduje pewien masaż organów wewnętrznych, żołądka, śledziony, wątroby i ogólnie obszaru potrójnego ogrzewacza. Równocześnie stymulowane są kanały znajdujące się w obszarze brzucha, klatki piersiowej, żeber. Odbywa się wpływ nie tylko na kanały śledziony i żołądka, ale także innych organów.

Podkreśla się pozytywny wpływ na kręgosłup, na zapobieganie problemom w obszarze szyi i barków.

Może wywrzeć pozytywne działanie m.in. w przypadku następujących symptomów: niedogodności ze strony układu trawiennego.

Spojrzenie do tyłu, by zniwelować pięć znużeń i siedem zranień

Ruch ten powoduje rozszerzenie klatki piersiowej i jamy brzusznej, wpływając na wszystkie organy wewnętrzne. Podczas odwracania głowy następuje stymulowanie punktu Dazhuixue u podstawy karku. Ma to zmniejsza negatywne skutki „pięciu znużeń i siedmiu zranień”.

Mianem pięciu znużeń, bądź przeciążeń określa się zwykle szkody odnoszone na wskutek różnych czynników przez pięć organów: serce, wątrobę, śledzionę, płuca, nerki.

W innej interpretacji chodzi o przeciążenia spowodowane długotrwałym staniem, siedzeniem, leżeniem, chodzeniem, a także długotrwałym patrzeniem.

Siedem zranień, to szkody przynoszone organom wewnątrznym przez zbyt silne i długotrwałe uczucia: radość, gniew, smutek, melancholia, strach, nagły przestrach, rozmyślanie.

W innej interpretacji siedmiu zranień: smutek rani serce, gniewa rani wątrobę, spożywanie zimnych pokarmów i napojów rani płuca, przejedzenie rani śledzionę, podnoszenie zbyt dużych ciężarów lub przebywanie w wilgotnym miejscu rani nerki, strach rani siłę woli, niesprzyjające warunki pogodowe ranią ciało.

Poprawiamy ruchomość szyi, stawów barkowych, zapobiegając problemom w tym zakresie. Ćwiczymy pasy mięśniowo-powięziowe mocny obracając całe ramiona. Poprawia się krążenie w obszarze szyi i dopływ krwi do mózgu. Niwelujemy skutki zmęczenia psychicznego.

Może wywrzeć pozytywne działanie m.in. w przypadku następujących symptomów: ból i sztywność karku, niepokój.

Kołysanie głową i machanie ogonem, by pozbyć się ognia z serca

W języku potocznym ogień w sercu oznacza wewnętrzne poruszenie, pobudzenie. Jednak tutaj chodzi o specyficzny termin tradycyjnej chińskiej medycyny, odnoszący się do wewnętrznego gorąca. Ponieważ opiera się to na złożonej teorii, osoby głębiej zainteresowane odsyłam do literatury medycznej. W uproszczeniu objawami ognia w sercu będą m.in. wyschnięte usta i gardło, podrażniony język. Uważa się, że ćwiczenie to pomaga „wydalić” to wewnętrzne gorąco.

Dzięki ruchom o dużym zakresie poprawia się tutaj funkcjonowanie kręgosłupa w odcinkach lędźwiowym i szyjnym, a także stawów biodrowych.

Może wywrzeć pozytywne działanie m.in. w przypadku następujących symptomów: migrena, trądzik, krwawienie z nosa.

Dłonie łączą się ze stopami, by wzmocnić nerki i talię

Z punktu widzenia medycyny chińskiej mówi się tutaj o stymulowaniu kanału Dumai (główny kanał zarządzający tylny), punktów Mingmen i Yangguan w lędźwiowej części kręgosłupa, oraz Weizhong w zgięciach kolan. Ma to wzmacniać nerki i zapobiegać chorobom układu moczowego.

Podczas pochylenia głowa ciągnie do przodu, a biodra się cofają, następuje rozciąganie kręgosłupa. Równocześnie masowane są m.in. nadnercza i organy układu moczowego.

Może wywrzeć pozytywne działanie m.in. w przypadku następujących symptomów: bóle brzucha, bóle menstrualne, problemy z układem trawienia.

Zamknięcie pięści i gniewne spojrzenie, by zwiększyć siłę

W chińskiej medycynie uważa się, że oczy są związane z wątrobą. „Gniewne spojrzenie” ma stymulować wątrobę, poprawiając przepływ krwi w wątrobie. Ma to skutkować wzmocnieniem całego ciała. W ćwiczeniu stymulowane są trzy kanały Yang i trzy kanały Yin zarówno w ramionach, jak i w nogach, a także tylny kanał zarządzający Dumai.

Stymulowane są pasy mięśniowo-powięziowe w całym ciele, następuje wzrost siły.

Może wywrzeć pozytywne działanie m.in. w przypadku następujących symptomów: bóle w talii, rozwolnienie.

Siedem opadnięć na pięty, by pozbyć się stu chorób

Palce stóp to miejsce, gdzie spotykają się trzy kanały Yin oraz trzy kanały Yang. Podnoszenie się na palcach z ideą chwytania palcami podłoża stymuluje wszystkie te kanały i wpływa na organy wewnętrzne. Opadanie na pięty stymuluje kręgosłup i tylny kanał zarządzający Dumai, pomagając udrożnić kanały w całym ciele, przywracając równowagę Yin i Yang.

Wzmacniane są łydki, rozciągane mięśnie i powięzi stopy. Poprawia się zdolność utrzymania równowagi. Delikatna wibracja podczas opadania pięt pomaga pozbyć się nadmiernego napięcia, sztywności mięśni.

Może wywrzeć pozytywne działanie m.in. w przypadku następujących symptomów: sztywność mięśni, bóle talii i szyi, spuchnięte okolice oczu.

Sekwencja kończąca

W pozycji statycznej mamy okazję lepiej skontrolować stan relaksu ciała, skupić się jeszcze chwilę na wyciszeniu umysłu, utrzymując stan wewnętrznej pogody, jakby utrwalając efekty wykonywanych ćwiczeń.

Autor: Andrzej Kalisz

W oparciu o nauki bezpośrednie oraz chińską literaturę tematu.