Etapy i wymogi nauki Tai Chi

Na podstawie nauk mistrzów stylu Wu (Hao) – Zhai Huichuan i Zhao Xiaoqing z Guangfu.

Pierwszy etap nauki, to prawidłowe opanowanie formy ruchów i wymogów shenfa – dotyczących zachowania się poszczególnych części ciała.

Następnie zwrócić należy uwagę na doskonalenie zgodnie z następującymi wymogami: song – rozluźnienie, jing – spokój, ping – równość, man – powolność, yun – równomierność.

Song – rozluźnienie dotyczy zarówno umysłu jak i ciała. Podkreśla się, że trzeba rozluźnić się mentalnie, by ciało mogło poruszać się swobodnie, bez blokad, sztywności i niezgrabności. Poziom rozluźnienia pogłębia się stopniowo w ciągu długotrwałej praktyki.

Jing – spokój, jest bezpośrednio związany z song – relaksem. Pojęcia te są wzajemnie zależne.

Ping – równość, dotyczy z jednej strony pewnej stabilności mentalnej, z drugiej stabilności w ruchu, podczas ćwiczenia formy. To znaczy, że z wyjątkiem sytuacji, gdzie w formie celowo następuje podniesienie lub obniżenie ciała, bądź pochylenie, należy utrzymywać stały poziom pozycji, bez niekontrolowanych zmian, czy stopniowego podnoszenia lub obniżania pozycji w trakcie wykonywania formy.

Man – powolność jest niezbędna, by móc kontrolować subtelne aspekty ruchu, i pogłębiać koordynację całego ciała, osiągając specyficzne poczucie połączenia i ciągłości, stosując się do wymogu, by ruch był jak przy rozwijaniu włókna z jedwabnego kokonu, delikatnie, by tego włókna nie zerwać.

Yun – równomierność dotyczy tempa wykonywania ruchów formy, które z wyjątkiem niektórych ruchów nie powinno się zmieniać w sposób niekontrolowany, czy stopniowo wzrastać lub zmniejszać się w trakcie wykonywania formy. Oczywiście tempo może się zmieniać, gdy w formie jest to założone, np. w ruchach emisji siły – fa jin, czy w przypadku podskoków, przeskoków.

Ćwiczenie zgodnie z pięcioma pierwszymi wymogami sprawia, że ruchy stają się „miękkie” i piękne. To jest podstawa do dalszego cierpliwego doskonalenia zgodnie z kolejnymi pięcioma, bardziej zaawansowanymi wymogami: yi – świadomość, qi – odczucie energii, yuan – krągłość, he – połączenie, zheng – uporządkowana całość.

Yi – świadomość. Niektórzy mówią o tej sztuce Zhanquan (zhan – kleić, quan – pięść). Gdy osiągnie się odpowiedni poziom w Taijiquan, można „przykleić się” do przeciwnika tak, że nie jest on w stanie skutecznie wykonać ataku, czy wycofać się. Mówi się też o tej sztuce Yiquan (yi – świadomość, quan – pięść). Świadomość rozwijamy stopniowo, tak że kieruje ona stopniowo coraz skuteczniej ruchem, a ruch następuje za intencją. Osiąga się stan, który określa się jako połączenie Yi, Qi i siły. Proces ćwiczenia Taijiquan jest procesem ćwiczenia Yi i użycia Yi. Jeśli w Taijiquan ćwiczy się bez zastosowania pracy mentalnej, uważa się, że jest to „pusta forma”. Umysł wskazuje kierunek i formę ruchu. Na wyższych etapach treningu także oddech staje się świadomy i powiązany z całością ruchu.

Qi – energia. Gdy stosujemy się do wszystkich wymogów ćwiczenia, szczególnie posługując się świadomością Yi, stopniowo rozwijamy specyficzne poczucie, że ruch podąża za naszą intencją. Zaczynamy łączyć ruch z oddechem. Tradycyjnie mówi się wówczas, że Yi prowadzi Qi, a Qi porusza ciałem lub, że oddech prowadzi ruch.

Yuan – krągłość. Tak zwana krągłość dotyczy także płynności, swobody ruchów, i pewnego zaokrąglenia kończyn, tak by stworzyć odczucie pełności pozycji, trochę jakby ciało było wypełnionym balonem.

He – połączenie. W Taijiquan pracujemy nad harmonijnym połączeniem aspektów yin i yang. Powinniśmy czuć, że wszystkie części ciała są powiązane. Określa się to jako 3 zewnętrzne połączenia – ręce połączone z nogami, łokcie połączone z kolanami, barki połączone z biodrami. Wszystkie działania powinny wypływać ze świadomości. Mówi się o trzech wewnętrznych połączeniach – podświadomości ze świadomością, świadomości z odczuciem energii, odczucia energii z działającą siłą. Pełna jedność określana jest jako 6 połączeń lub 6 harmonii.

Zheng – uporządkowana całość. Siła, czy energia w Taijiquan generowana jest nie przez duże lokalne napięcie, a przez odpowiednio skoordynowane użycie wszystkich części ciała. Umiejętności Taijiquan wymagają użycia ciała w sposób uporządkowany, użycia siły w sposób uporządkowany.

Gdy ćwiczy się przez długi czas kierując się tymi wskazówkami osiąga się etap, który określić można jako wkroczenie w świat Taijiquan. Ten etap nigdy się nie kończy. Nauka i doskonalenie umiejętności nie mają ograniczeń.

Andrzej Kalisz