Qigong – wrota do chińskiej kultury

Qigong Prozdrowotny jest ważnym elementem tradycyjnej kultury Chin. W długim procesie wykształcenia się, rozwoju i przemian nieustannie podlegał wpływom filozofii, literatury, estetyki i innych dziedzin kultury. Przejawia się w nim zatem duch tradycyjnej chińskiej kultury, sposób myślenia narodu chińskiego, jego koncepcje estetyczne, mentalność, wartości.

Podstawą teoretyczną Qigongu Prozdrowotnego jest holistyczna koncepcja ludzkiego życia. Dlatego chodzi tutaj nie tyko o to jak zaaranżowany został układ ćwiczeń, ale że w technice i sile każdego ruchu odzwierciedla się holistyczna koncepcja jedności formy xing, energii qi i ducha shen. Na przykład w sekwencji „spojrzeć za siebie, żeby pozbyć się pięciu przeciążeń i siedmiu niedomagań” układu Baduanjin (Osiem Kawałków Brokatu), jeśli tylko spojrzysz do tyłu, a nie będzie to powiązane z opadaniem i podnoszeniem się na nogach, ruchami ramion, i współpracą całego ciała, zagubisz ducha i estetyczny urok ruchu. W Baduanjin podkreśla się symetrię, harmonię góry i dołu, ruchy są ześrodkowane i obszerne. W metodzie Liuzijue (Formuła Sześciu Dźwięków) na zewnątrz jest krągłość, a wewnątrz prostoliniowość, jest skupienie wewnątrz, a na zewnątrz wyraża się poczucie wygody i łatwości, a wewnątrz ukryty jest wigor. W Wuqinxi (Zabawy Pięciu Zwierząt) wnętrze jest w zgodzie z pięcioma przemianami wuxing, zewnętrzne jest w zgodzie z trzema talentami sancai, naśladuje się naturę, wszystko jest harmonijnie zjednoczone. Zatem jeśli chodzi o ruch, rytm, styl, Qigong Prozdrowotny w pełni odzwierciedla koncepcję widzenia natury jako całości, co jest typowe dla tradycyjnej chińskiej kultury.

Qigong prozdrowotny w pełni ucieleśnia tradycyjną chińską koncepcję estetyki. Niezbędne jest żeby połączyć „malowanie idei’ z „malowaniem realistycznym”, należy przywiązywać wagę do wyrażenia wewnętrznego piękna ćwiczeń, dążyć do przekazania pewnej koncepcji artystycznej. To wewnętrzne piękno ruchów demonstrowane jest poprzez ducha shen, energię qi i siłę jin. Cały czas powinno to przenikać poczucie spotnanicznej inicjatywy. Przepływ czasu i ruch w przestrzeni wyrażane są poprzez inspirujący i pełen symboli język ciała. W praktyce Qigongu Prozdrowotnego podkreśla się, że „jeśli forma zostanie przerwana, intencja powinna pozostać ciągła, jeśli impet zostanie przerwany, poczucie energii powinno pozostać ciągłe”, „wszystko wzajemnie połączone, nurt energii nieprzerwany”.

Poprzez naśladowanie ruchów zwierząt i różnych sytuacji życiowych tworzy się pewną koncepcję artystyczną, którą można określić jako „ponad rytmem i rymem’, „poza pozwalającym wyrazić się słowami”. Jest w tym wspaniałość, majestatyczność, jakby wojownik napinał łuk i wypuszczał strzałę na odległość tysięcy li. Ale też poczucie skupienia, jakby bodhisattwa Weituo składał dłonie i opuszczał brwi, z sercem spokojnym jak nieruchoma woda. Albo wrażenie lotu, jak żuraw machający skrzydłami i wzlatujący, lecący lekko, a równocześnie stabilny i solidny. Albo jak poruszanie gwiazdami i galaktykami, z siłą przenikającą całe ciało. Ostatecznym celem jest wytworzenie pewnego obrazu artystycznego, jednocześnie intuicyjnego i konkretnie sformułowanego, który będzie wyrażał ideę estetyczną. To piękno tworzone w Qigongu Prozdrowotnym fascynuje i intryguje.

Opanowanie ruchów dowolnej formy Qigongu Prozdrowotnego nie wydaje się zbyt trudne. Jednak gdy wejdzie się w to dalej, koordynacja góry i dołu, wewnętrznego i zewnętrznego, pełne opanowanie umiejętności ekspresji siły, ścisła współpraca serca, ducha i umysłu, a także głębokie koncepcje filozoficzne, okazuje się, żę to wszystko można zgłębiać bez końca, czerpiąc z tego nieustanną, niezmierną satyfakcję. By adept w pełni to zrozumiał, musi dokładnie wszystkiego doświadczać w praktyce.

Niektórzy, gdy ćwiczą Wuqinxi, to doskonale wyrażają formę i ducha pięciu zwierząt, jakby byli w stanie zapomnienia o sobie. Ich ruchy i gesty przepełnione są głębokim sensem. Ale są też tacy, którzy ćwiczą sztywno i mechanicznie, smaku jest w tym tyle, co w żuciu wosku. Skąd bierze się tak wielka różnica? Kluczowy jest brak rozumienia tego co wykracza ponad rytm i rym, co nie da się wyrazić słowami, brak możłiwości wyrażenia wewnętrzej aktywności dotyczącej formy xing, impetu shi, energii, qi, intencji yi.

W Qigongu Prozdrowotnym ucieleśniona jest idea jedności przeciwieństw. „Yin i yang, góra i dół, razem tworzą rozdział” („Kroniki Wiosen i Jesieni rodu Lü”, z rozdziału „Wielka Radość”). „Dwa qi, yin i yang przekształcają się w dziesięć tysięcy rzeczy” – to jest wizja tradycyjnej chińskiej filozofii. Użycie pojęć yin i yang do wyrażenia jedności przeciwieństw, to forma wyrażenia dialektycznej jedności w tradycyjnej filozofii chińskiej. W ćwiczeniach Qigongu Prozdrowotnego wszędzie widzimy przejawy tej koncepcji kontrastu i równoczesnej harmonii. Mamy tutaj ruch i bezruch, zmiany pomiędzy ruchem w przód i do tyłu, koordynację góry i dołu, symetrię lewej i prawej strony, często zauważamy kontrasty, ale równocześnie ich całościową harmonię. Także „twardość zawiera miękkość, a miękkość zawiera twardość”, „bezruch zawiera ruch, ruch zawiera bezruch”, „w pustym jest pełne, w pełnym jest puste”, to wszystko są aspekty tej jedności przeciwieństw. Ta koncepcja dialektycznej jedności, wzajemnego dawania sobie początku i równocześnie wzajemnego pokonywania się yin i yang, nieustannych, a równocześnie właściwych zmian w ruchu, w pełni oddaje idee dalekowschodniej filozofii i wrażliwości estetycznej.

W Wuqinxi bezruch nie jest bezruchem, ale ruchem w bezruchu. W określonej pozycji forma może być nieruchoma, ale intencja się nie zatrzymuje, a gdy ruch się rozpocznie, wówczas na zewnątrz jest ruch, ale wewnątrz spokój, forma się porusza, a serce jest w bezruchu, odzwierciedlona zostaje zasada dialektycznej jedności, przechodzenia w siebie bezruchu i ruchu, ich wzajemne dopełnianie się, wzajemnego uwarunkowania.

A w Baduanjin, w „napinaniu łuku w lewo i prawo”, czy w „zamykaniu pięści z wytrzeszczaniem oczu”, jeśli siła się zbyt wyraźnie przejawi, to zgubiona zostanie właściwa estetyka ruchów. Dlatego twardość powinna być ukryta, a miękkość ujawniona, miękkość i twardość powinny wzajemnie się regulować, twardość ukryta w miękkości, w ten sposób można zjednoczyć twardość i miękkość, w pełni ucieleśniając filozoficzną koncepcję jedności przeciwieństw yin i yang Qigongu Prozdrowotnego.

W Qigongu Prozdrowotnym odzwierciedlony jest sposób myślenia i charakter narodu chińskiego. Nie tylko wyrażony został tutaj charakter chińskiego ludu, najwyżej ceniącego harmonię, ale w treści ćwiczeń odzwierciedlone są głębokie aspekty filozoficzne i tradycyjna etyka. Qigong Prozdrowotny podkreśla znaczenie harmonii wewnętrznego z zewnętrznym, zachęca ludzi do poszukiwania naturalności, do życia w harmonii z naturą. Podkreśla się „jedność wewnętrznego i zewnętrznego”, „prowadzenia energii przy pomocy serca”, „poruszania ciałem przy pomocy energii”. Wymaga się by „serce było w zgodzie z umysłem, umysł w zgodzie z energią, energia w harmonii z siłą”. Qigong Prozdrowotny nie tylko oferuje metody ćwiczeń korzystne dla zdrowia fizycznego, ale także rozwijąjące umysł i wpływające pozytywnie na stan psychiki. W nauce Qigongu Prozdrowotnego tzeba osobiście wszystkiego doświadczać i w ten sposób stopniowo pogłębiać rozumienie, uświadamiać sobie głębię wewnętrznych znaczeń, subtelności technicznej, piękna, dążąc do stanu doskonałego.

Zrozumienie treści Qigongu Prozdrowotnego wymaga „szukania w sobie i na zewnątrz”, tylko poprzez nieustannie ponawiane praktyczne doświadczanie można opanować jego zasady i wymogi. Niezależnie czy mowa o bardziej powierzchownej strukturze technicznej ćwiczeń, czy głębszej zawartości kulturowej, trzeba uczyć się, ćwiczyć, rozważać – nie ogranicza się to tylko do opanowania zewnętrznej formy ruchów. Dopiero gdy osiągnie się najwyższy poziom „bez formy i bez metody” można w pełni doznać niekończącej się satysfakcji. Qigong Prozdrowotny wymaga nieustannej praktyki podczas której osiąga się coraz lepsze zrozumienie. Może to być dobra metoda pracy nad własnym ciałem i umysłem.

Z perspektywy ludzi na całym świecie, którzy głębiej interesują się filozofią Wschodu, Qigong Prozdrowotny może być traktowany jako brama, która otwiera drogę w tym kierunku. Z kolei przeciętni adepci Qigongu Prozdrowotnego mogą lepiej zrozumieć charakter chińskiej kultury, co powinno pomóc im w prawidłowym opanowaniu istoty ćwiczeń, w podniesieniu poziomu umiejętności i skuteczności efektów prozdrowotnych.

Autor: Niu Aijun, Chińskie Stowarzyszenie Qigongu Prozdrowotnego

Przetłumaczył z chińskiego: Andrzej Kalisz