Wu Tai Chi – rozluźnienie

W tekście zostały wykorzystane chińskie znaki oraz transkrypcja pinyin ze znakami diakrytycznymi. Jeśli nie są one prawidłowo wyświetlane, należy zainstalować w systemie wsparcia dla języka chińskiego z odpowiednimi czcionkami.

Sōng 松 – rozluźnienie jest wyjątkowo istotnym elementem Tai Chi. Często opisuje się Tai Chi jako rodzaj ćwiczeń relaksujących.

Z jednej strony relaks, odprężenie są pewnym efektem ćwiczenia Tai Chi, z drugiej jest to coś nad czymś się pracuje, co jest podstawą kolejnych poziomów rozwijanych umiejętności.

W przypadku osób początkujących pierwsze efekty pewnego wyciszenia i połączonego z tym odprężenia wiążą się w dużej mierze z koniecznością koncentracji na nauce określonej formy ruchów i ich kolejności. Ponieważ stanowi to pewne wyzwanie, zmusza do skupienia się, natłok myśli ulega pewnemu wyciszeniu. W połączeniu z umiarkowanym ćwiczeniem fizycznym przynosi to efekt pewnego odprężenia. To odprężenie psychiczne pozwala w pewnym stopniu zmniejszyć napięcia i blokady w ciele. Bardziej zrelaksowane ciało, to zwiększenie poczucia przyjemnej wygody, co znów pozytywnie wpływa na stan psychiki.

Gdy zapamiętanie ruchów i ich kolejności nie sprawia już trudności, uwagę pochłania doskonalenie poprawności przyjmowanych pozycji i wykonywanych ruchów. Wagę przywiązujemy do pewnych wymogów dotyczących położenia, zachowania i odpowiedniego rozluźnienia różnych części ciała –shēnfǎ 身法. Pozycje ciała stają się bardziej zrównoważone, a ruchy bardziej harmonijne. Poczucie relaksu i wygody ciała jeszcze bardziej się zwiększa, pogłębia się stan psychicznego odprężenia. Stopniowo doskonalimy głębszą koordynację pomiędzy świadomością a ciałem (ruchem) za pośrednictwem stopniowo rozwijanego odczucia określanego jako Qì 气, prowadząc ruch z centrum (dāntián 丹田) – umysł i ciało „płyną” – kultywujemy stan harmonii, wypoczywamy i nabieramy sił witalnych (również określanych jako Qì 气).

Dzięki ćwiczeniu potrafimy być rozluźnieni w rozumieniu terminu sōng 松 – jest to stan bez sztywności, blokad w ciele, stan pewnej miękkości, ale jakby „wypełnionej” bǎomǎn 饱满, trochę jak delikatny balonik wypełniony powietrzem. Podkreśla się, że nie chodzi tu o stan xiè 懈 – rozluźnienia„niedbałego”, „cherlawego”.

Mistrz tradycyjnego stylu Wu Tai Chi (Wu shi Taijiquan) Zhai Weichuan mówi o czterech etapach doskonalenia bazujących na rozluźnieniu umiejętności Tai Chi.

1. Sōng róu 松柔 – rozluźnienie-miękkość

Jest to ta podstawowa umiejętność rozluźnienia, miękkości, ale równocześnie „wypełnienia” o której była mowa wyżej. Brak sztywności, ale bez nadmiernego rozluźnienia, które byłoby zupełnie pozbawionego jakiejkolwiek siły. Podczas ćwiczenia formy „płyniemy jak chmury, jak woda”, lekko, miękko, wygodnie. Wewnętrzna harmonia przejawia się na zewnątrz, tak że ktoś, kto widzi nasze ruchy doświadcza wrażenia piękna. Oczywiście osiągnięcie tego wymaga poświęcenia pewnego czasu na naukę i ćwiczenie.

2. Sōng chén 松沉 – rozluźnienie-opadanie

Ta umiejętność określana jest często jako „zakorzenienie”. Stopniowo, przechodząc od prostej, zewnętrzej nauki pozycji i ruchów, zaczynamy ćwiczyć w oparciu o wewnętrzne odczucia, ciało staje się bardziej zrównoważone, „qi opada do dantian” (jakby oddech opadał do miednicy, wrażenie pewnej ciężkości, solidności tego obszaru), „dół pełny, góra pusta”. Wrażeniu większej stabilności (nawet bez wyraźnego obniżenia pozycji – ale poprzez wyeliminowanie zbędnych sił, które przeszkadzają w zachowaniu równowagi) towarzyszy faktyczne zwiększenie stabilności – zdolności zachowania równowagi, weryfikowane w ćwiczeniach z partnerem.

3. Sōng suí 松随 – rozluźnienie-podążanie

Ten poziom dotyczy bezpośrednio praktyki z partnerem. Tai Chi nie polega na przeciwstawianiu się sile siłą (dǐngniú 顶牛 – „przepychanie się wołów”), ale na „wciągnięciu przeciwnika w pustkę”, by wówczas wykorzystać jego siłę przeciwko niemu i „pokonać tysiąc funtów przy pomocy czterech uncji”. Podstawą dla tego jest umiejętność podążania i przylegania, ciągłego dostosowywania się do zmieniającego się ruchu partnera w ćwiczeniu tui shou, a nie wykonywania ruchu w schematyczny, z góry założony sposób. Zdolność rozluźnienia jest niezbędna dla realizacji tej umiejętności. Miękkość,opadanie (zakorzenienie), podążanie – to podstawa do rozwinięcia umiejętności wykorzystania błędów przeciwnika i emisji siły w odpowiednim momencie, unikając „przepychania się wołów”.

4. Sōng fàng 松放 – rozluźnienie-odrzucanie

Fàng 松放 odnosi się do emisji siły w celu wpłynięcia na ciało przeciwnika, np. typowe w praktyce Tai Chi odrzucenie go. Miękkość, opadanie („zakorzenienie”) i podążanie stwarzają warunki dlarozumienia siły – dǒng jìn 懂劲, by móc neutralizować siłę przeciwnika – huà jìn 化劲, i wówczas dzięki wciągnięciu przeciwnika w pustkę – yǐn luò kōng 引落空 w sprzyjającej sytuacji, gdy jego równowaga jest zaburzona, z maksymalnym efektem emitować siłę – fā jìn 发劲.Im wyższy poziom umiejętności rozluźnienia, tym bardziej efektywnie jesteśmy w stanie wygenerować tak zwaną siłę wybuchową – bàozhà jìn 爆炸劲.

Andrzej Kalisz